Rodzina odgrywa niezmiernie ważną rolę w życiu każdego człowieka. Oddziaływania członków rodziny, a szczególnie rodziców wywierają wpływ na wszystkie aspekty rozwoju dziecka oraz młodego człowieka. Rodzice są najbliższymi osobami dla dziecka, więc to z nimi identyfikuje się, przejmuje wzory przez nich prezentowane.
Postawy przejawiane przez rodziców mają ogromny wpływ na rozwój osobowości dziecka, jego poczucie własnej wartości, samoocenę oraz poczucie sprawstwa. Postawy rodzicielskie, pozytywne i negatywne, decydują o stylu wychowania, o doborze metod wychowawczych. Kreują one emocjonalny, i nie tylko, stosunek rodziców do dziecka. Wpływają one również na postrzeganie przez młodzież swojej przyszłej rodziny, sposobu jej funkcj onowania.
Przedmiotem rozważań teoretycznych i empirycznych zamieszczonych w mojej pracy był wpływ postaw matek i ojców badanej młodzieży na jej stosunek do funkcji wypełnianych w rodzinie prokreacyjnej. Wzięta została także pod uwagę sytuacja szkolna badanych osób. Badaniami objęłam 71 osób – 25 dziewcząt z liceum ogólnokształcącego, 23 chłopców z liceum ogólnokształcącego i 23 chłopców z technikum.
Analiza zebranych wyników ukazała następujące zależności:
Postawy pozytywne przejawiane przez matki i ojców charakteryzowały rodziców młodzieży mającej również pozytywny stosunek do funkcji spełnianych w rodzinie. Młodzież ta deklarowała, iż rodzina jest wartością w jej życiu, iż chce w przyszłości mieć dzieci. Postawa naczelna „bliskość uczuciowa” miała większe nasilenie średnich wartości u matek i u ojców w obydwu grupach (w grupie dziewcząt oraz w grupie chłopców z technikum) odnoszących się pozytywnie do zadań wypełnianych w rodzinie prokreacyjnej. Podobnie było z postawą „autonomii”. Rodzice ci bardziej ufali swym dzieciom. Zarówno chłopcy, jak i dziewczęta z obu grup rozumieli istotę rodziny, mieli pełen odpowiedzialności stosunek do obowiązków wynikających z jej posiadania.
Różnice związane z płcią badanych ujawniły się jedynie w podejściu do sposobu realizacji niektórych funkcji rodzinnych. Pierwsze różnice ujawniły się w postrzeganiu funkcji ekonomicznej. Badane uczennice, częściej niż chłopcy, popierają pracę zawodową kobiet. Opowiadając się za równouprawnieniem, uważają iż kobiety mogą tak samo jak mężczyźni realizować się w pracy. Chłopcy uważają, iż kobieta, jeśli chce, powinna rozwijać się zawodowo, aczkolwiek nie powinna zapominać o rodzinie. Jak widać, wszyscy chłopcy popierając karierę kobiet stawia warunek, ażeby nie rzutowała ona (kariera) na życie rodzinne. Inne też było spostrzeganie funkcji opiekuńczo – usługowej. Większość badanych uczniów technikum uważa, iż to żona powinna opiekować się małymi dziećmi. Pojawiła się kolejna różnica w podejściu do wypełniania zadań między chłopcami a dziewczętami. Ankietowani chłopcy z technikum popierają tradycyjny podział obowiązków domowych, opowiada się za nim prawie 61% badanych. I znów pojawił się rozdźwięk między chłopcami a dziewczętami. Badane uczennice zdecydowanie popierają równouprawnienie w wykonywaniu wszelkich zadań rodzinnych.
Ukształtowana w pełni postawa wywiązywania się z zadań wpływała pozytywnie na stosunek młodzieży do zadań wypełnianych w rodzinie prokreacyjnej. Grupa dziewcząt i chłopców z technikum uzyskała wysoka punktację podczas analizy ich sytuacji szkolnej. We wszystkich sześciu wymiarach uczennice i uczniowie otrzymywali punkty wyższe niż chłopcy z liceum. Oznacza to, iż badane dziewczęta i chłopcy z technikum mając wykształconą postawę wywiązywania się z zadań, osiągnęli również pełny rozwój w zakresie odpowiedzialności oraz poczucia sprawstwa. Dzięki takiej postawie młodzież prezentuje świadomy i pozytywny stosunek do funkcji rodzinnych.
Postawy negatywne matek i ojców, do których zalicza się postawę „dystans uczuciowy” oraz „kontrola” nie wpływały w sposób pozytywny na młodzież. Postawa „dystans uczuciowy” miała większe nasilenie średnich wartości postaw matek i ojców u rodziców chłopców z liceum. Postawę naczelna „kontrola” też miała wyższe nasilenie średnich wartości postaw matek badanych chłopców. Matki nieco częściej niż ojcowie stosowały nadzór, nadmiernie ingerują w życie dziecka czy wpajają poczucie winy. Oznacza to, iż matki chciały zawsze wiedzieć, gdzie jest ich dziecko, kontrolowały je. Ponadto matki badanych chłopców z liceum wytwarzały u dziecka poczucie lęku i niepokoju. Powyższe postawy negatywne wpłynęły na stosunek uczniów z liceum do zadań wypełnianych w rodzinie prokreacyjnej. Wśród chłopców z tej grupy byli tacy, którzy uważali, iż: to żona powinna zajmować się dzieckiem (ponad połowa chłopców była takiego zdania), nie chcą przenosić do swojej przyszłej rodziny żadnych tradycji, skuteczniejszą metodą wychowawczą jest nagroda, ale wskazywali też karę.
Sytuacja szkolna chłopców z liceum była nieco gorsza niż młodzieży z poprzednich dwóch grup badawczych. Chłopcy ci uzyskiwali niższą punktację prawie we wszystkich sześciu wymiarach. Oznacza to, iż u nich postawa wywiązywania się z zadań nie została w pełni ukształtowana. Wnioskować można, iż sytuacja szkolna w tym przypadku wpłynęła w sposób mniej stymulujący i pozytywny na postrzeganie przez badanych chłopców funkcji wypełnianych w rodzinie.
Reasumując, postawy pozytywne oraz negatywne rodziców wpływają na postrzeganie przez ich dzieci funkcji wypełnianych w rodzinie prokreacyjnej. Dziecko akceptowane, kochane i szanowane przez swych rodziców chce w przyszłości również założyć rodzinę, w której będą przestrzegane wartości ukształtowane w rodzinie, akceptowane społecznie i sprzyjające dobremu funkcjonowaniu rodziny macierzystej. Natomiast, młodzież żyjąca pod stała kontrolą, nadzorem, u której rodzice wzbudzają poczucie niepokoju, lęku i braku zaufania nie do końca wie, jak właściwie spostrzegać obowiązki płynące z faktu posiadania rodziny. Młodzież odczuwająca bliskość uczuciową ze strony rodziców ma również korzystną sytuację szkolną, która również istotnie wpływa i dopełnia kształtowanie się właściwego stosunku dziewcząt i chłopców do wypełniania zadań w rodzinie prokreacyjnej.