Rodzina stanowi dla dziecka najważniejsze środowisko wychowawcze.

Rodzina jest nośnikiem wartości, norm moralnych, wzorów zachowań oraz obyczajów kulturowych, religijnych (J. Baniak, 1996, s.19 ).

„Rodzinę charakteryzuje społecznie uznany, stanowiący podstawę jej funkcjonowania wewnętrzny podział ról jej członków, mający istotne znaczenie dla spełnienia przez rodziców jej funkcji w społeczeństwie. W literaturze przedmiotu wyróżnia się kilka podstawowych funkcji rodziny:      prokreacyjną (dostarczającą społeczeństwu nowych członków i

zaspokajającą potrzeby seksualne małżonków), ekonomiczną (produkcyjną, zaspokajającą potrzeby ekonomiczne rodziny oraz dostarczającą społeczeństwu nowych pracowników), usługowo-opiekuńczą (zapewniającą zaspokojenie różnych potrzeb i opiekę swoim członkom), socjalizacyjną (wychowawczą, dzięki której przekazywane są język, wartości i normy kulturowe), psychohigieniczną (zapewniającą możliwość wymiany emocjonalnej, co przyczynia się do poczucia bezpieczeństwa i równowagi psychicznej)” (E. E. Mandal, 1998, s. 333).

Bardzo ważnym jest poznanie stosunku młodzieży do funkcji wypełnianych w rodzinie prokreacyjnej. Opinia uczniów szkół średnich na ten temat może zadecydować w przyszłości o tym, czy młodzież założy rodzinę, czy też nie będzie tego chciała.

Istotnym dla nas wszystkich winien być stosunek młodych osób do funkcji spełnianych przez rodzinę prokreacyjną. Badaniu została poddana młodzież szkół średnich. Uzyskane wyniki postrzegania funkcji spełnianych przez rodzinę są rezultatem analizy odpowiedzi 25 dziewcząt i 23 chłopców z liceum oraz trzeciej grupy, którą stanowiło 23 chłopców z technikum. Do analizy zgromadzonych danych została zastosowana klasyfikacja funkcji wypełnianych przez rodzinę wg. M. Ziemskiej, w której wyróżniono pięć funkcji rodziny.

Funkcja prokreacyjna polegająca na dostarczaniu przez rodzinę nowych członków dla własnej grupy oraz dla całego społeczeństwa jest przez badaną młodzież postrzegana dosyć podobnie. Zarówno badani chłopcy, jak i dziewczęta z liceum, uważają, iż najbardziej sprzyja rozwojowi dziecka rodzina pełna. Samotne macierzyństwo i ojcostwo młodzież traktuje jako smutną rzeczywistość, rozumiejąc, iż czasem „nie ma innego wyjścia”. Charakterystycznym jest fakt, że 60% dziewcząt popiera zjawisko samotnego macierzyństwa i ojcostwa. 24% z nich twierdzi, iż „kobieta nie powinna sama wychowywać dzieci”, tyle samo dziewcząt uważa, iż samotny mężczyzna nie powinien wychowywać dziecka. Natomiast, 16% badanych uczennic nie ma zdania na ten temat. Samotne macierzyństwo i ojcostwo jest negatywnie odbierane przez 56,52% ich badanych kolegów z liceum. Wśród młodzieży płci męskiej 30,43% dopuszcza możliwość tak funkcjonującej rodziny. „Nie wiem” odpowiada 13,05% uczniów.

Grupa uczniów z technikum w 43,48% ma obojętny stosunek do kwestii samotnego macierzyństwa i ojcostwa. Samotne macierzyństwo i ojcostwo jest negatywnie odbierane przez 9 (39,13%) badanych chłopców. Tylko 4 (17,39%) osoby jest w stanie zaakceptować rodzinę niepełną.

Poniższa tabela przedstawia opinię młodzieży licealnej na temat rozmiarów samotnego macierzyństwa i ojcostwa. Rodziny niepełne są bardzo ważnym i niepokojącym zjawiskiem we współczesnym świecie. Dlatego też, warto poznać zdanie młodych osób, potencjalnych rodziców, na temat kwestii samotnego rodzicielstwa.

Tabela nr 15. Rozmiary samotnego macierzyństwa i ojcostwa w percepcji uczennic i uczniów liceum

Wszyscy badani twierdzą, iż liczba samotnych ojców nie zwiększy się, w przeciwieństwie do liczby samotnych matek. Mężczyźni są nadal postrzegani jako mniej odpowiedzialni niż kobiety. Badane dziewczęta uważają, iż coraz więcej kobiet decyduje się na samotne macierzyństwo, a także coraz więcej dziewcząt rozpoczyna życie seksualne w coraz młodszym wieku. Dlatego 68% uczennic stwierdza, że liczba samotnych matek będzie się zwiększać. Tylko 1 osoba jest przeciwnego zdania, a 28% w ogóle go nie ma. Dwie uczennice liceum sądzą, iż liczba samotnych ojców zwiększy się. Jednak większość – 60%- dziewcząt jest zdania, iż liczba mężczyzn samotnie wychowujących dzieci nie zwiększy się. Przyczyny tego zjawiska dziewczęta upatrują w pogoni mężczyzn za karierą oraz w mniejszym poczuciu odpowiedzialności z ich strony. Odpowiedzi „nie wiem” udzieliło 8 licealistek.

Uczniowie liceum uważają, że liczba samotnych matek będzie się zwiększać ponieważ „kobiety chcą być bardziej samodzielne”, ale też mężczyźni cenią sobie bardziej karierę niż rodzinę. Tak uważa 65,22% licealistów. Trzech chłopców sądzi, iż liczba samotnych matek nie będzie się zwiększać, a 6 nie ma zdania na omawiany temat. Za wzrastającym zjawiskiem samotnego ojcostwa opowiada się 17,39% badanych uczniów. Większość z nich, czyli 52,17% jest zdania, iż liczba samotnych ojców nie ulegnie zmianie. „Nie wiem” to odpowiedź 30,44% badanych licealistów.

Tabela nr16 . Rozmiary samotnego macierzyństwa i ojcostwa w percepcji uczniów technikum

Badani z technikum uważają, że liczba samotnych matek będzie się zwiększać ponieważ jest coraz więcej rozwodów i młodzi ludzie wcześnie rozpoczynają życie seksualne. Tak uważa 69,57% uczniów technikum. Czterech chłopców (17,39%) sądzi, iż liczba samotnych matek nie będzie się zwiększać, a 3 (13,04%) nie ma zdania na omawiany temat. Za wzrastającym zjawiskiem samotnego ojcostwa opowiada się 5 (21,74%) badanych uczniów. Większość z nich, czyli 52,17% jest zdania, iż liczba samotnych ojców nie ulegnie zmianie. „Nie wiem” to odpowiedź 26,09% badanych chłopców.

Jako kolejna została rozpatrzona kwestia ilości posiadanych dzieci. Młodzież wskazała najwłaściwszą jej zdaniem, liczbę dzieci sprzyjającą rozwojowi i dobremu funkcjonowaniu rodziny. Ważne, iż wszyscy badani chcą mieć dzieci.

Tabela nr 17. Liczba dzieci w percepcji licealistów

Liczba dzieci	Grupa liceum
	dziewczęta		chłopcy
	N	%	N	%
jedno	1	4	2	8,7
dwoje	15	60	16	69,56
troje	8	32	5	21,74
więcej	1	4	–	–
suma	25	100	23	100,00

Osoby uczęszczające do liceum w większości uznały, że dwoje dzieci w rodzinie najbardziej sprzyja indywidualnemu rozwojowi oraz dobremu funkcjonowaniu rodziny. Takiej odpowiedzi udzieliło 60% dziewcząt i 69,56% chłopców. W dalszej kolejności badane dziewczęta wskazały odpowiedzi: „troje”- 32% licealistek, „jedno”- 4% oraz „więcej”- również 4% badanych. Chłopcy byli podobnego zdania, gdyż 21,74% z nich wskazało na odpowiedź „troje”, a 2 uważało, iż posiadanie jednego dziecka sprzyja dobremu funkcjonowaniu rodziny.

Tabela nr 18. Liczba dzieci w percepcji uczniów technikum

Liczba dzieci	Grupa technikum
	chłopcy
	N	%
jedno	1	4,35
dwoje	14	60,87
troje	7	30,43
więcej	1	4,35

Ponad połowa (60,87%) uczniów uważa, iż dwoje dzieci w rodzinie najbardziej sprzyja ich rozwojowi oraz dobremu funkcjonowaniu rodziny. Siedmiu badanych wymieniło liczbę trzy. Jeden chłopiec twierdzi, że jedno dziecko w rodzinie wystarczy, tyle samo uważa, iż więcej niż troje jest optymalną liczbą dzieci w rodzinie.

Jako kolejną funkcję wypełnianą przez rodzinę młodzi ludzie rozpatrywali funkcję ekonomiczną. Należy wspomnieć, iż funkcja ta zaspokaja potrzeby ekonomiczne rodziny oraz indywidualne potrzeby bytowe człowieka. Z niej wynika kwestia źródła utrzymania rodziny. Uczniowie liceum oraz technikum wypowiedzieli się na ten temat. Ilościową analizę ich opinii przedstawiają tabele.

Tabela nr 19. Źródło utrzymania rodziny wg. grupy liceum

Źródło utrzymania	Grupa liceum
	dziewczęta		chłopcy
	N	%	N	%
Własna działalność gospodarcza	8	32,00	7	30,43
Praca w inst. państwowej	10	40,00	6	26,09
Praca                 w przedsiębiorstwie prywatnym	7	28,00	10	43,48
Suma	25	100,00	23	100,00

Badane dziewczęta są zdania, iż źródłem utrzymania ich rodziny powinna być praca w instytucji państwowej. Tak twierdzi 40% licealistek. Na „własną działalność gospodarczą” wskazuje 32% dziewcząt, a 7 z nich źródła utrzymania upatruje w pracy w przedsiębiorstwie prywatnym. Natomiast, 43,48% badanych chłopców z liceum uważa, że praca w przedsiębiorstwie prywatnym jest najlepszym źródłem utrzymania. Własną działalność gospodarczą chciałoby prowadzić siedmiu chłopców, a sześciu pracować w instytucji państwowej.

Tabela nr 20. Źródło utrzymania rodziny wg. grupy technikum

utrzymania	Grupa technikum
	chłopcy
	N	%
Własna działalność gospodarcza	16	69,56
Praca w inst. państwowej	1	4,35
Praca                 w przedsiębiorstwie prywatnym	6	26,09
Suma	23	100,00

Większość badanych – 69,56%- jest zdania, iż źródłem utrzymania rodziny powinna być własna działalność gospodarcza. Pozostali wskazują pracę w przedsiębiorstwie prywatnym, tylko jeden z nich wyraża chęć pracy w instytucji państwowej.

Kolejnym zadaniem rodziny w ramach funkcji ekonomicznej jest dbanie o materialne jej zabezpieczenie. Jest to bardzo ważny temat, zwłaszcza teraz, kiedy coraz częściej kobiety są jedynymi żywicielami rodziny. Badan młodzież wypowiedziała się na temat tej kwestii, a jej wypowiedzi zostały poddane analizie ilościowej i jakościowej.

Tabela nr 21. Materialne zabezpieczenie rodziny wg. grupy liceum

Materialne	Grupa liceum
	dziewczęta		chłopcy
zabezpieczenie	N	%	N	%
Żona	–	–	–	–
Mąż	3	12	3	13,04
Wspólnie	22	88	20	86,96
Suma	25	100,00	23	100,00

Większość młodzieży jest zdania, iż mąż i żona powinni wspólnie dbać o zabezpieczenie finansowe rodziny. Twierdzi tak 88% dziewcząt oraz 86,96% chłopców. Na męża jako żywiciela rodziny wskazuje 3 licealistki i tyle samo badanych uczniów uważa, iż mąż powinien dbać o materialne zabezpieczenie rodziny.

Tabela nr 22. Materialne zabezpieczenie rodziny wg. uczniów technikum

Materialne zabezpieczenie	Grupa technikum
	chłopcy
	N	%
Żona	–	–
Mąż	2	8,70
Wspólnie	21	91,30
Suma	23	100,00

Prawie wszyscy badani – 91,30% – stwierdzają, iż małżonkowie wspólnie powinni dbać o materialne zabezpieczenie rodziny. Dwie osoby wskazuje na męża.

Wypowiadając się na temat kariery zawodowej kobiety i mężczyzny, dziewczęta, częściej niż chłopcy, popierają pracę zawodową kobiet. Badane dziewczęta opowiadając się za równouprawnieniem, uważają iż kobiety mogą tak samo jak mężczyźni realizować się w pracy. Pozytywny stosunek do kariery zawodowej kobiet ma 88% uczennic. Tylko 3 dziewczęta są zdania, iż kobieta powinna zajmować się domem, pracę zawodową winna zostawić mężowi. Licealistki mają również pozytywne podejście do kariery zawodowej mężczyzn. Mężczyzna, tak samo jak kobieta ma prawo samorealizować się i rozwijać w pracy – takiego zdania jest 92% badanych uczennic. Spośród 25 dziewcząt 2 twierdzą, iż mężczyzna nie powinien robić kariery, zwłaszcza kosztem rodziny.

Licealiści też w większości – 65,22% badanych- pozytywnie ustosunkowują się do kariery zawodowej kobiety. Są zdania, że kobieta ma takie same prawa jak mężczyzna, zwłaszcza teraz, kiedy tak wiele kobiet kształci się. Jednak badani chłopcy zastrzegają, iż kobieta robiąc karierę, nie może zaniedbywać rodziny. Pojawiają się również głosy negatywne – 34,78% uczniów jest przeciwna robieniu kariery zawodowej przez kobiety. Karierę zawodową mężczyzn popiera 91,30% badanych, tylko 2 jest przeciw.

Ponad połowa (56,52%) grupy z technikum ma pozytywny stosunek do kariery kobiety. Chłopcy ci uważają, iż kobieta, jeśli chce powinna rozwijać się zawodowo, aczkolwiek nie powinna zapominać o rodzinie. Przeciwnego zdania jest (13,04%) badanych. Siedmiu (30,43%) uczniów nie ma zdania. Karierę zawodową mężczyzn popiera 78,26% osób, a 5 (21,74%) odpowiada „nie wiem”.

Decydowanie o wydatkach jest istotnym zagadnieniem w życiu rodzinnym. Może prowadzić nawet do kłótni. Osoby z liceum oraz technikum wyrażając swój pogląd na ten temat miały do wyboru kilka wariantów odpowiedzi. Poniższa tabela nr 17 i nr 18 są obrazem rozkładających się głosów.

Osoba decydująca o wydatkach	Grupa liceum
	c	ziewczęta	chłopcy
	N	%	N	%
Żona	–	–	–	–
Mąż	–	–	3	13,04
Wspólnie	25	100,00	20	86,96
Suma	25	100,00	23	100,00

Młodzież twierdzi, iż ważne decyzje finansowe dotyczące rodziny małżonkowie powinni podejmować wspólnie. Za takim rozwiązanie są wszystkie badane dziewczęta oraz 86,96% chłopców. Natomiast, trzech chłopców uważa, iż to mąż powinien podejmować ważne decyzje finansowe.